नेपालमा लगाउन सकिने उपयुक्त घाँसहरू

जग्गा हुने किसानहरूले आप्mनो खरबारी तथा खाली जग्गामा र बारीका कान्लामा पनि घाँस खेती गरी वर्षै भरीको लागि घाँस उत्पादन गर्न सक्दछन्। डाले घाँस, वहुवर्षिय घाँस र एक वर्षिय घाँसमा हिउँदे र वर्षे घाँस मिलाएर लगाउनु पर्दछ ।यसो गर्न सकिएमा घाँसको खास अभाव रहँदैन र जङ्गल विनाश पनि नियन्त्रण हुन्छ । सामुदायिक जङ्गलहरूमा समेत व्यवस्थित तरिकाले उन्नत जातका घाँसहरूको खेती गरी आवश्यक घाँस उपलब्ध गराउन सकिन्छ ।
(१) डाले घासहरू:किम्बु, चुलेत्रो, इपिल–इपिल, दूधिलो, बडहर, टाँकी, कोइरालो, निमारो आदि
(२) एकवर्षीय घा“सहरू
(क) हिउँदे घाँसहरू
जै, सानो केराउ, बर्सिम, भेच आदि ।
(ख) वर्षे घाँस
टियोसेन्टी, काउपी, बाज्रा, मकै, भटमासे आदि ।
(३) बहुवर्षीय घा“सहरू: नेपियर, स्टाइलो, अमृसो, सेटारिया, मोलासेस, पास्पालम, क्लोभर, राइघाँस,कक्सफुट, सुडान, कुड्जु, डिस्मेडियम आदि ।
एक वर्षे घास उत्पादन प्रविधि :
यस्तो प्रकारको घाँस वर्षै पिच्छे लगाइरहनु पर्दछ । नेपालमा लगाउन सकिने उपयुक्त घाँसहरूमा वर्षिम, जै, सर्गम, टियोसेन्टी, केराउ, बाज्रा, भटमासे, बोडी पर्दछन्। घाँस लगाउँदा कोसा लाग्ने र नलाग्ने घाँसहरू मिलाएर लगाएमा माटोको उर्वरा शक्ति कायम रहनुको साथै पशुलाई आवश्यक पर्ने प्रोटिन, कार्बोहाइडेडको अनुपात पनि मिल्न जान्छ ।
(क) हिउँदे घाँस उत्पादन :
उपयुक्त एक वर्षे हिउँदे घाँसमा बर्सिम, जै, केराऊ, भेच आदि पर्दछन्। यी भुइघाँसहरू लगाउँदा मिश्रित तरिकाले लगाउन सकिन्छ । मिश्रित खेती गर्दा माथि उल्लेख गरे अनुसार माटोको उर्वरा शक्ति समेत बच्न जान्छ । हिउँदे घाँसको बीउलाई असोजदेखि मंसिरसम्म छरी हिउँदको समयमा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
(ख) वर्षे घाँस उत्पादन
एक वर्षे घाँसमा भटमास, मकै, मकैचरी, जोआर, बाजरा, बोडी आदि पर्दछन्। वर्षे घाँसका बीउलाई सामान्यतया वर्षा याममा घाँसको रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
बहुवर्षे घास उत्पादन प्रविधि:
यस्तो प्रकारको घाँस एक पटक लगाएपछि वर्षौसम्म घाँस उत्पादन गर्न सकिन्छ । यस्तो घाँस हैसियत बिग्रीएको सार्वजनिक चरन, सामुदायिक वन, खोलाको बगर, खेतवारीको डिल कान्ला आदिमा लगाउन सकिन्छ । पशुको लागि उपयूक्त बहुवर्षिय घाँसहरूमा नेपीयर, स्टाइलो, अमृसो, राई ग्रास, सेतो क्लोभर, ज्वाइन्ट भेच, पास्पालम, मोलासेस, सेटारिया, कक्सफुट, कुड्जु, ग्लाइसिन, सेन्ट्रोसिमा, सिराट्रो , डेस्मोडियम, ल्यावल्याब आदि हुन्। यसरी सामान्यतया वर्षे घाँसलाई फागुन–चैत्रमा छरिन्छ भने, हिउँदे घाँसलाई असोज–कात्तिकमा छरिन्छ । बीउको आकार मकैको दाना जस्तो छ भने प्रति हेक्टर ४०–५० केजी सम्म बीउ लाग्छ । वर्षिमको बीउ जस्तो छ भने २०–२५ सम्म लाग्छ । पहाडी र जमिन खेतीको लागि प्रयोग गर्ने ठाउँमा बहुवर्षे घाँस खेतीमा जोड दिनु पर्छ ।

Universal Web Directory / Quality Listing site for your Business
  concept tution center kathmandu
Himalayan Goat Breeding Farm
Ghar Jagga karobar pvt ltd manakamana Sekuwa corner old baneshwor , kathmandu
Bungkot New Horizon English Academy
  Lukeko Samaj Nepali youn katha online

kimbu ghas

किम्बु बिरुवाको सबै भाग उपयोगमा आउने हुनाले यसलाई भारतमा कल्पबृक्ष पनि भनिन्छ । तराईदेखि पहाडको २२०० मिटर उचाइसम्म लगाएर २० बर्षसम्म उत्पादन लिन सकिन्छ । यो छिटो हुर्कने प्रजातिको बनस्पति हो । किम्बु पतझड बनस्पति भएकाले केही हदसम्म तुषारो सहन सक्छ । यसको प्रसारण बिउ र हांगा काटेर पनि गर्न सकिन्छ । तर, यो अति सुख्खा तथा माटोको तह कम भएको क्षेत्रमा भने फस्टाउन सक्दैन । ।
रेशमखेती गर्नका लागि तराई र सिंचित क्षेत्रमा होचो कदको रुपमा फेददेखि नै हाँगा पलाउन छोडिन्छ र बर्षको चार पटकसम्म काटेर कीरा पालन गरिन्छ भने असिंचित क्षेत्रमा एक डेढ मिटर उचाइका होचो रुखका रुपमा हुकाई बर्षको तीन पटकसम्म हाँगा छिमोलेर रेशमकीरा पालन गरिन्छ । किम्बु सडकको छेउ र घर वरिपरि सौन्दर्यदायक बिरुवाका रुपमा पनि रोपिन्छ । मंसिरदेखि माघसम्म पात झर्ने र गर्मी महिनामा प्रशस्त पातसहित झ्याम्म पलाएका हाँगाहरुले छहारी प्रदान गरी शितलता दिन्छ । यसले प्रदान गर्ने छहारीमा अदुवा, बेसार कफी तथा चियासमेत रोपेर थप आयआर्जन गर्न सकिन्छ । किम्बुको पात, हरियो डांठ र कीरा पालनबाट उपलब्ध बिष्टा एवं प्युपा पशुआहारको स्रोतःकिम्बुको पातमा रहेको उच्चस्तरको प्रोटिनबाट रेशम कीरा पालन गरिन्छ । किम्बु रेशमकीरा पालनको एकमात्र आहारका रुपमा प्रयोग भएको छ, तथापि पात टिपेर बाँकी रहने कलिलो डांठ कीराका लागि प्रयोग नहुने र रेशम कीराले पात खाएर बाँकी रहने पातको नसासहित कीराको बिष्टा पनि पशु आहारका रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।पशुपालनमा रेशमकीराको किम्बुले पुर्याउने योगदान एक रोपनी जमिनमा लगाइएका किम्बु बिरुवाबाट बर्ष भरिमा हाँगासहितको पात उत्पादन तराइमा २० क्वीन्टलभन्दा बढी र पहाडमा १५ क्वीन्टल हुन्छ । रेशमकीरा पालनका लागि हाँगासहित किम्बु काटेर पात कीरापालनका लागि टिपेर वा हाँगा सहित ख्वाएर प्रयोग गरिन्छ । पात ख्वाएर कीरापालन गर्दा खाएर बाँकी रहने ३० प्रतिशत घाँस, हरियो डाँठ र कीरापालनबाट प्राप्त बिष्टा पशुआहारका लागि प्रयोग गरिन्छ । एकपटक किम्बु बिरुवा हुर्किएपछि २० बर्षसम्म उत्पादन दिन्छ । तर, काँटछाँटमा भने ध्यान पुर्याउनुपर्छ । किम्बुको हाँगा काँटछाँटबाट तराईमा १ रोपनीबाट ६०० केजी जति दाउरा पनि उत्पादन हुन्छ ।
एक हेक्टर जमिनमा किम्बु खेती लगाई गरिएको रेशमखेतीले बर्षैभरि १३ जनालाई रोजगारी मिल्छ । पशुदानाका लागि किम्बुको उपयोग, दृष्टिकोण र अभ्यास : पशुपालनका लागि हरियो घाँस उपलब्धता हुने महिनाको दृष्टिले चैत, बैशाख र जेष्ठ सुख्खा महिना हुन् । किम्बु बिरुवा फागुन महिनादेखि पालुवा पलाएर चैत महिनादेखि काट्नका लागि उपलब्ध हुन्छ ।
किम्बुको पातमा निहित प्रोटिन र चिनीको मात्रा जति पात छिप्पिदै जान्छ उति घट्दै जान्छ । त्यसैगरी किम्बुको पातमा पोटासियम र फलाम तत्व पशुका लागि चाहिने भन्दा पनि अधिक मात्रा क्रमश ०.५ –१ र ३ –५० पीपीएम रहने उल्लेख गरिएको छ । त्यस्तै पातमा निहित क्याल्सियम २.४ देखि ४.७ प्रतिशत जुन पशुको लागि चाहिने मात्रा (०.१९ – ०.८२) बढी भएकाले दुधालू पशुको शुरुको अवस्थामा दूध उत्पादन वृद्धि गर्न सहायकशिद्ध हुने भएता पनि पछिल्लो अवस्थामा बाँझोपन गराउन सक्ने भएकाले पशु आहारको एक भागको रुपमा मात्रा प्रयोग गर्न सुझाव दिइएको छ । रेशमकीरा पालन गरी बाँकी रहेको कलिलो डाँठमा पनि क्रुड प्रोटिन ११.५ प्रतिशत, ७६.५ कार्बोहाईड्रेट ९.३ प्रतिशत खरानी १.५६ क्याल्सियम ०.२ फोसफोरस रहने उल्लेख गरिएको छ । गाउँघरमा पशुपालनका लागि प्रयोग गरिने पशुदानाको मुख्य स्रोत र यसमा पाइने पोषण तत्वसँग तुलना गरी हेर्दा अधिकांश पोषणतत्व किम्बुमा पाइने भएकाले रेशमखेती र पशुपालन व्यावसायको अन्तरसम्बन्ध घनिभूत गर्न आवास्यक देखिन्छ ।
छायाँमा सुकाएको किम्बुको पात कुखुराको रासनमा ६ प्रतिशतसम्म मिसाउँदा कुखुराको अण्डा उत्पादन वृद्धि हुनुका साथै फुलको पहेलो भागमा सकारात्मक असर पर्ने अनुसन्धानको नतिजाबाट पाइएको छ । किम्बुको पातको क्रुड प्रोटिन अन्य गुणस्तरयुक्त डालेघाँस बडहर र ईपिलईपिलसँग तुलना गर्दा राम्रो पाइएको छ । जबकि प्राय: राम्रो मानिएको डालेघाँसमा ट्यानिन भन्ने तत्व बढी मात्रामा पाइन्छ । तर किम्बुको घाँस ट्यानिन रहित हुने भएकाले पनि प्रचलित डालेघाँसको तुलनामा राम्रो मानिएको छ । किम्बुको पातमा हुने नाईट्रोजन सल्फर र अन्य खनिजको प्रयाप्त मात्राले पशुको पाचन प्रणालीमा जैबिक प्रोटिन संश्लेषण हुन गई पशुलाई ख्वाइने सुख्खा पराल तथा छ्वालीजस्ता रेशादार पदार्थको उपयोगिता बृद्धि गराउँछ । पशुको पाचन प्रणालीमा जैबिक प्रोटिनको उपलब्धताले बायुमण्डल प्रदुषित ग्यास जस्तै मिथेन र कार्बनडाइअक्साइड उत्पादनमा कमी गराउँछ । नेपालमा अधिकांश पाखो र खेतीयोग्य तर दिनानुदिन बाँझिदै गएका जमिनमा किम्बुखेती बिस्तारको माध्यमले रेशमखेती विस्तारका अतिरिक्त पशुपालन व्यवसायमा महत्वपूर्ण योगदान हुन्छ । साना तथा मझौला कृषकको बाहुल्य रहेको नेपालमा जीवनस्तरको एकमात्र आधार भनेको पशुपालनमा आधारित कृषि प्रणाली नै हो ।

green fooder for goat

 बाख्रा पालनवाट कति उत्पादन लिन सकिन्छ भन्ने कुरा उनिहरुको स्याहार संहार मा भर पर्ने गर्छ त्यसमा  आहाराको अत्यन्त ठूलो भुमिका रहन्छ ,  बाख्रा मात्र उन्नत जातको र धेरै उत्पादन दिने खालको छ तर उपयुक्त पोषण तत्वको अभाव भयो भने राम्रो उत्पादन लिन सकिदैन । यसरी आहाराबाट प्राप्त पौष्टिक तत्वहरुवाटनै  बाख्रा ले उत्पादन गर्ने भएको हुदा पशु पालनमा सवैभन्दा ध्यान पु¥याउनु पर्ने कुरा आहारानै रहन्छ । हाम्रो गाउँघरमा हरियो घाँसपातको अभावमा मंसिरदेखि चैत सम्म जस्तोसुकै बढि उत्पादन दिने पशु भएपनि बढिमात्रामा पराल खुवाउने चलन हुन्छ जसवाट पशुहरुले संतुलित आहारा खान पाएका हुदैनन् अन्तत उत्पादनमा ह्रास आउनुका साथै पशुहरु दुब्लाएर हाडछाला बाँकि रहने हुन्छ जस कारण पशु पालन ब्यवसायनै असफल हुने गरेको पाइन्छ । पशुपालनवाट बढि अम्दानी लिनको लागि पशुहरुको आहारामा प्रयाप्त पौष्टिक तत्व प्रदान गर्नु पर्दछ । हाम्रो देशमा पशु आहाराको मुख्य स्रोत खेतबारीको कान्लावाट पा्रप्तहुने हरियो घाँस,डालेघाँस ,बन जंगलबाट प्राप्तहुने घाँसपातहरु र खेतीपातीवाट प्राप्तहुने नल, ढोड, छ्वाली, पराल आदि हुन यसवाहेक वाटोको छेउछाउ तथा खालि जग्गामा पशुहरुलाई चराएर पनि पाल्ने गरिन्छ । पौष्टिक तत्वको दृष्टिले नल , पराल ज्यादै निम्न स्तरको आहारा हो भने खेतवारी, जंगलबाट प्राप्तहुने घाँसपातहरुप्रयाप्तमात्रामा नहुने र बाह्रै महिना उपलब्ध नहुने हुदा पशुहरुमा आहराको बर्षभरी अभावनै रहन्छ । फलस्वरुप हरेक प्रकारका पशुहरुको उत्पादन कम हुने गर्दछ । हरियो घाँसमा प्रोटिन खनिज भिटामिन जस्ता पौष्टिक तत्वहरु प्रसस्त मात्रामा पाइने गर्छ र कोषेजातका घाँसमा प्रटिनको मात्रा बढि भएकाले यसलाई अन्य घाँस संग मिलायर खुवाएमा पशुलाई आवश्यक सवैजसो पौष्टिक तत्व प्राप्त हुन्छ । यस्ता घाँस दाना भन्दा निकै सस्तो पर्छ यसर्थ पशुपालनबाट फाइदा लिने र पशुपालनलाइ व्यबसायीक रुपमा अंगाल्ने हो भने घाँस खेती गर्नु अत्यन्तै आबश्यक छ। यसरी घास खेतीमा आधारीत पशुपालन व्यबसाय चल्दै आएका बिकसित मुलुकहरु जस्तै अस्टे«लिया ,न्युजिल्याण्ड हरुलार्इृ उदाहरण को रुपमा लिन सकिन्छ । पशुपालन व्यबसाय र्आिर्थक आम्दानीको राम्रो स्रोत हुदाहुदै पनि पशु फर्ममा पोसिलो घाँसपातको अभाब नेपालको मुख्य समस्याको रुपमा रहेको छ। नेपाल को बिभिन्न क्षेत्रमा मौसम अनुरुपको बाह्रै महिने घाँस खेति गरि आबश्यक मात्रामा उत्पादन लिन सकिन्छ। यहाँका लागि उपर्युतm प्रमुख जातका घासँ खेतिको बारेमा जानकारीहरु तल दिईएको छ :

 १) स्टाइलोः
 यो गरम हावापानी भएको ठाँउमा हुने कोसे जातको बहुबर्षिय घाँस हो । यसलाई जेष्ठ–आषाढमा पानी परेर जमिन भिजेको बेला लगाउनु पर्दछ। माटोमा चिस्यान नभएको बेला यसलाई छर्नु हुदैन । यो घाँस खरबारी, पाखो, रुखो भिरालो,भुक्षय भएको ठाउका साथै सडकको छेउछाउ,नहरको छेउछाउ,अत्यधिक चरणहुने चरण क्षेत्रहरु लगाएतका स्थानमा लगाउन सकिन्छ। यसलाई रामा्रे संग खनजोत गर्नु आबश्यक हुदैन, भिरालो जग्गामा एक अंगुल जति गहिरो तेसो्र लाइन कोरेर बिउलाइ अलि–अलि छोपेर लगाउन सकिन्छ। रामा्रे बर्षात भइरहेको बेला नखनिकन त्यसै छर्दा पनि हन्छ। बहुबर्षिय घाँस भएकोले यसलाई काट्दा फेदसम्म काट्न र चराउन हुदैन, फेदबाट करिब ३ अंगुल छोडेर काट्नु पर्छ । यसलाई लगाएको ३–४ महिना पछि पहिलो पटक र बर्षको ४–५ पटक सम्म काट्न सकिन्छ,यसबाट जम्मा ५ किलो प्रति हे.का दरले उत्पादन लिन सकिन्छ।

२) नेपियर र डाले घाँसः
नेपियर सिँचाइ व्यबस्था भएको र गरम हावापानीमा हुने एक प्रकारको बहुबर्षिय घाँस हो । यसलाइ बारीको सिमाना वरिपरि, कान्ला, डिल, पाखा, पखेरो आदिमा लगाउन सकिन्छ । बिशेषगरी डालेघाँस बारीको सिमानामा र नेपियर कुलोको डिलमा लगाउन सकिन्छ । यसको बिउ नहुने भएकाले उखुजस्तै छिप्पीएको डाँठ जमिनमा त्रि सुताएर गाडेर लगाउनुका साथै बर्षायाममा घाँस काटेर बचेको जरा सहितको डाँठको फेद रोपेर पनि लगाउन सकिन्छ । यसको तिन आख्ला भएको डाँठलाई छड्के गरि तल्लो एक आख्लो जमिन मुनि बिचको आख्लो सतहमा र माथिल्लो आख्लो जमिन माथी पारी २५ से.मि. दुरीमा रोप्नु पर्दछ । यसलाई रोपेको दुई महिना पछि पहिलो पटक र पछि दुइ हप्ताको फरकमा वा दुइ हात अग्लो भएपछि ६ अंगुल छोडेर काट्नु पर्दछ । यसलाई परालमा मिसाएर सानो सानो टुका्र बनाई काटेर खुवाउदा उपर्युत हुन्छ ।

३) बर्षिम :
यो न्यानो हावापानी हुने तराइ तथा पहाडको बेसिमा हिउदमा (आश्विन–कार्तिक) लगाउन सकिने कोषे घाँस हो । यसलाई धान काट्नु भन्दा ३ हप्ता पहिला सिदै छर्न सकिन्छ । अथवा धान काटिसकेपछि डल्ला फोडेर छर्न सकिन्छ । विउ छरेको ४५ दिनमा र प्रत्यक कटाई पछि सिचाई गर्नु पर्छ । यसलाई सिजनमा ५–६ पटक सम्म काट्न सकिन्छ , यसरी प्रति कठ्ठा २–३ टन हरियो घाँस उत्पादन हुन्छ, यसलाई परालसंग मिसाएर खुवाउदा राम्रो हुन्छ ।

बाख्राको आहारा  ब्यबस्थान

बाख्रापालन्को लागी आहाराको उचित   ब्यबस्थान  महत्वपूर्ण पक्ष हो । बाख्रालाई जिबन निर्वाह र उत्पादनको लागी सन्तुलित आहारा आवश्यक पर्दछ । आहाराको उचित ब्यवस्थापनवाट शारिरिक बृद्दी , पाठापाठी हुर्काउन, समयमा वाली जान,  रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतामा बृद्दी गर्न सकिने भएको हुँदा यस ब्यवसायमा आहारा ब्यवस्थापनको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको छ । साधारण्तया यस ब्यावसयमा संचालन  खर्च को ५० देखी ६० प्रतिशत खर्च आहारा ब्यवस्थानमा हुने गर्दछ ।
१ बाख्राको लागी आवश्यक  पौष्टिक तत्वहरु

संसारमा पाइने जुनसुकै प्राणी आहारा बिना बाँच्न सक्दैन । आहारामा बिभिन्न पोसक तत्वहरु रहेका हुन्छन, जस्ले शरिरका महत्वपूर्ण कार्यहरु संचालन गरिरहेका हुन्छन । पशुहरुलाई जिबित राख्न र पशुजन्य पदार्थको उत्पादन लिन नभई नहुने पदार्थहरु कार्वोहाइड्रेट, प्रोटिन,  चिल्लो पदार्थ , खनिज तत्व , भिटमिन र पानी हुन।

कार्वोहाइड्रेट  र चिल्लो पदार्थ

बाख्राको समग्र उत्पादकत्व र खाएको आहारा पुर्ण प्रयोगको लागी शक्ती अत्यान्त महत्वपूर्ण तत्व हो । शरिरका लागी आवश्यक शक्ती मुख्यत: कार्वोहाइड्रेट र चिल्लो पदार्थबाट प्राप्त हुन्छ । यस्को कमिले शारिरिक बृद्दिदर कम हुने, बाली ढिलो लाग्ने उत्पादन कम हुने उल्टिरहने जस्ता समस्याहरु देखापर्दछन । शरिरमा शक्तिको लगातार कमी भएमा बाख्राको रोग र परजिविहरु बिरुद्द प्रतिरोधक क्षमता गुमाउन सक्ने हुन्छ।
कार्वोहाइड्रेटका स्रोतहरु
वालिजन्य पदार्थ: मकै, गहु, जौ, जै धान, चामल जस्ता स्टार्च भएका आहाराहरु
उप पदार्थहरु: घाँस, पराल, चोकर, नल, ढोड, छवली, कुनौरो जस्ता बढी रेशा भएका आहाराहरु

प्रोटिन
प्रोटिन बाख्राको लागी अति ने महत्वपुर्ण पोसक तत्व हो । शरिर तन्दुरुस्त राख्न तथा शारिरिक बृद्दिको लागी प्रोटिनको आवश्यकता पर्छ । बाख्राको सम्पुर्ण आहारामा न्युनतम ६ प्रतिसत कोरा प्रोटिन उपलब्ध गराउनु पर्छ अन्यथा बाख्राले आहारा कम खाने गर्दछ । आहारामा प्रोटिनको कमिले बाख्राको पाचन प्रणाली मै असर गरेर खाएको आहाराको उपभोगमा समेत असर पर्छ । साधारणतया प्रोटिनको कमिले भोक कम लाग्ने  तौल घट्ने शारिरिक बृद्दी कम हुने प्रजनन क्षमतामा हार्स आउने रौ विकास मा असर गर्ने आदी हुन्छ।
यदी लामो समयसम्म लगातार प्रोटिनको कमी भएमा पाचन प्रकृयामा गडवडि, रक्त अल्पतासँगै सारीर सुन्निने गर्दछ ।
बाख्रालाई निवार्हको लागी प्रती किलो शरिरिक  तौलमा प्रती दिन ० .५९० ग्राम देखी २ .५७ ग्रामसम्म तथा औषतमा १ .८२ ग्राम पाच्य प्रोटिनको आवश्यकता पर्छ ।
प्रोटिन को स्रोतहरु
कोसे जातका घाँसहरु भटमासको पिना तोरिको पिना दलहन वालि

खनिज पदार्थ

खनिजतत्त्व हरुले शरिरको कोश बृद्दी र कोश हरुको चापलाई निर्धारण गरी शरिर्को कोश तथा कोशीकाहरुलाई आवश्यक खाधतत्व हरुको ओसार पसार कोस एव्ं तन्तुहरुको फोहोर निश्कासन र पित्त झोल जस्ता महत्वपुर्ण भूमिका खेलेको हुन्छ । सामान्यतया बाखाले खाने आहारा एव्ं चरनबाट आवस्यक मात्रामा ख निज पदार्थ उपलब्ध हुने भएतापनी क्यालसियम फोस्फोरस लवण र सल्फर जस्ता खनिज तत्त्व अवस्था अनुसार थप गर्नु पर्ने हुन्छ ।

नुन
ब्याएको दुध दिने बाखृलाई दानामा ० .५% मिसाइ दिने वा मन लागेजती चाट्न दिने गर्नु पर्छ ।
क्यालसियम

ब्याएको दुध दिने बाखृलाई थप  क्यालसियम अनिवार्य रुपमा उपलब्ध गराउनु पर्दछ, यस्ले हड्डी को बिकास मुटुको  मांसपेशिहरुको चाल र लय बनाउनु मद्द्त गर्द्छ । ब्याउने र ब्याएको दुध दिने बाख्रामा यस्को कमिले शिताङ ज्वरो गराउन सक्छ ।

फोस्फोरस्

यस्ले हडडिलाई मजवुत राख्न, शरिरमा कार्वोहाइड्रेटको परिचालन गर्न र प्रोटिन्को अंशको रुपमा मह्त्वपुर्ण भूमिका निर्वाह गरेको हुन्छ । सामन्यतया बाख्रालाई क्यालसियम र फोस्फोरस २ ।१ देखी ४ ।१ को अनुपात्मा उपलब्द गराउनु पर्दछ । बाख्रको निर्वाहको लागी क्याल्सियम १४७ मि ग्रा प्रती के जि जिवित तौल र फोसफोरस ७२ मि ग्रा प्रती के जि जिवित तौल आवस्यक पर्दछ ।

भिटामिन्
बाख्रले खाने आहारा र चारनबाट प्राप्त भिटमिनहरु बाख्राको लागी पर्याप्त हुन्छ र 'बि' भिटामिन बाख्राको घाँसे पेटमा आवस्यक अनुसार आफैले उत्पादन गर्नेगर्छ । धेरै दुध दिने ठुला जातहरु वाहेक सामान्यतया भिटमिनको आवश्यकता पर्दैन ।
पानी
सबै जिवित बस्तुहरुको लागि पानी  नभएनहुने खाधतत्त्व हो । जनावरको सारीरमा जिबित तौलको ७३% पानी हुन्छ । सारीर्को कोश कोशीकाको निर्माण बृद्दी परिचालना देखी शारिरिक तत्वहाँरुको ओसार पसार र ताप परिचालन्को लागी पानी आवस्यक हुन्छ । त्यसैले सबै खाधतत्वको आवश्यक मात्रामा पुर्‍याए पनि यथेस्ट पानी उपलब्ध भएन भने पशुबस्तु बाट भनेजस्तो उत्पादन लिन सकिदैन । सामान्यतया २० के जि तौल बराबर्को बाख्रालाई ४५०-६५० मि लि सम्म पानी प्रतिदिन आवश्यक हुन्छ । यस बाहेक बाख्रालाई सुकेको पदार्थ र पानी १:४ को अनुपात मा उपलब्ध गराउनु पर्दछ ।
सुख्खा  पदार्थ
पशु वस्तुहरुको  आहारामा सुख्खा पदार्थले उसको स्वाभाविक खाने क्षमता र उपलब्ध आहाराको उत्पादनमा प्रयोग गर्ने क्षमता संकेत दिन्छ । सामान्यातया: बाख्राले गाइभैसी र भेडाभन्दा बढी सुख्खा पदार्थ खान सक्दछ । मासुको लागी पालिने बाख्रालाई भन्दा दुधको लागि पालिने बाख्राहरुको आहारामा बढी सुख्खा पदार्थ चाहिन्छ ।

सुख्खा  पदार्थ उपभोग उपलब्ध घाँस आहारा आहाराको स्वादिलोपना र आहारमा भएको जलाश प्रतिशत आदिमा भर पर्ने भएतापनी मासु उत्पादन्को लागी पालिने बाख्राहरुलाई जिवित तौल्को ३-४ प्रतिशत र दुधको लागि पालिने बाख्रालाई जिवित तौलको ५-७ प्रतिशत सुख्खा पदार्थ आवश्यक हुन्छ ।

goat stomach upset problem

भुडी फुल्ने समस्या खासगरी निम्न कारणबाट उत्पन्न हुने गर्दछ


आकस्मिकरुपमा ठाउँ÷वातावरण र आहारमा परिवर्तन भएमा
धेरै प्रोटिनमिश्रित खाद्य पदार्थहरु खाएमा
विषालु घाँसपात खाएमा
आन्तरिक परजीवीहरुले संक्रमण गरेमा
घाँटीमा खाना अड्किएर सास फेर्न अप्ठेरो भएमा
अन्य रोगहरुका कारणबाट पनि हुन सक्छ ।


                                लक्षणहरु
पेटमा ग्यास उत्पन्न हुने, खासगरी बायाँ पेटमा यस्तो हुन्छ
सास फेर्न कठिन हुने
छट्पटिने
दिसापिसाब गर्न नसक्ने÷बन्द हुने
समयमा उपचार नपाएमा मर्ने सम्भावना हुने ।
बाख्राले विषालु घाँस खाएका
बान्ता गर्ने, छेरौटी लाग्ने र
पेट फुल्ने समस्या
समयमा उपचार नभएर पशु
मर्न सक्छ
विष हटाउने औषधी (एण्टिडोट) सुई
दिएर उपचार गर्न सकिन्छ
सम्भव भएसम्म स्थानीयरुपमा उपलब्ध हुने
विभिन्न घरेलु औषधीहरु खुवाउन

२–५ चिया चम्चा म्याग्नेसियम सल्फेट ३०० मि.लि. पानीमा मिसाई प्रति बयस्क
बाख्रालाई खुवाउने
माथिका उपायहरु अपनाउँदा पनि विष खाएको बाख्रामा कुनै सुधार देखिएन भने
नजिकको पशु प्राविधिकसँग तुरुन्त सम्पर्क गरी उपचारको व्यवस्था मिलाउने ।

                                           उपचार कसरी गर्ने?
टिम्पोल वा ब्लाटोसिलद्वारा उपचार
खाने तेल र तार्पिनको तेल बराबर मात्रा मिलाएर खुवाउने
एभिल; प्रति कि.ग्रा. बाख्राको जीवित तौलका लागि १ मि.लि. का दरले मासुमा वा
नसामा सूई दिने
म्याग्नेसियम सल्फेट आधा लिटर पानीमा १ चियाचम्चा औषधी राखेर खुवाउने ।


                                                    छेरौटी
छेरौटी लाग्नाका कारणहरु
खाना, ठाउँ र वातावरणमा आकस्मिक परिवर्तन भएमा
धेरै प्रोटि मिश्रित खाद्य पदार्थ खाएमा
विषालु घाँसपात खाएमा
आन्तरिक परजीवीहरुले संक्रमन गरेमा
अन्य रोगहरु लाग्दा पनि छेरौटी लाग्न सक्छ ।

                                           लक्षणहरु
पातलो दिसा हुने
शरीरको तौल घट्दै जाने
दूध उत्पादन घट्दै जाने
बढी प्यास÷तिर्खा लाग्ने र शरीरमा पानीको मात्रा कम हुने (डिहाइडे«सन)

                                          उपचार कसरी गर्ने?
नेब्लोन पाउडर र सल्फा वर्गका औषधीसँगै प्रयागे गर्ने ।
यदि आन्तरिक परजीवीका कारणबाट छेरौटी लागेको हो भने सोका लागि औषधी
खुवाउनै पर्छ ।
खोर वरिपरिको वातावरण, भुइँ, पानी आदिको सर–सफाइ र स्वस्थतामा बढी जोड
दिनुपर्छ ।
शरीरमा पानी कम हुने हुँदा सोका लागि जीवनजल बनाई खुवाउने, जीवलजल
बनाउदा ५०० मि.लि. पानीमा १ चिया चम्चा नुन र ३ चिया चम्चा चिनी राख्ने ।
साथै स्थानीय पशु स्वास्थ्य प्राविधिकको परामर्श र सहयोग लिने ।

goat food poision and cure

                    केही विषालु   घाँसपातहरु
धेरै खालका बालीहरु, घाँसपात तथा डालेघाँसहरुमा विषालु तत्व हुने गर्छ । त्यस्ता वस्तु
खाएमा बाख्राहरुलाई विषले असर पार्दछ । कतिपय बाली÷ वोट बिरुवा र घाँसपात धेरै
कलिलो अवस्थामा खुवाउँदा विषालु प्रकृतिका हुन्छन्, जस्तैः जईघाँस, गहुँ, मकै, सुडान घाँस,
स्वीट–क्लोभर÷सेतो–क्लोभर आदि । यी घाँसपात कलिलो खुवाइयो भने नाईटे«ट नामक विषको
असर पुग्दछ ।
                                             विष लाग्दा देखिनेलक्षणहरु
मुखवरिपरि गाज÷फीँज भरिने
पेट दुख्ने
छट्पटाउने
गर्भिणी बाख्राले विषालु घाँस खाँदा गर्भ तुहिने सम्भावना बढी हुनसक्छ
मांसपेसी बढी खुम्चिने÷थर्थराउने
थोरै–थोरै पिसाब पटक–पटक गर्ने
दूधालु बाख्राले दूधको मात्रा घटाउने
देब्रेपट्टिको भुँडी फुलेको देखिने ।

 
                                      उपचार कसरी गर्ने?
पशु स्वास्थ्य प्राविधिकको सहयोगबाट मिथाइलिन ब्लु–२० नामक औषधी ४० मि.लि.
दिनको चारपटक नसामा सूई दिने ।
तरल प्याफिन औषधी खुवाउने ।
उपरोक्त औषधीहरु उपलब्ध नभएको खण्डमा स्थानीयरुपमा उपलब्ध वस्तु÷
सामग्रीहरुलाई औषधीको रुपमा प्रयोग गर्ने ।


                                        लक्षणहरु
रगतले अक्सिजन लिने क्षमता घट्छ र रगतमा अक्सिजनको मात्रा न्यून हुन जान्छ ।
सास फेर्न गाह्रो हुन्छ र बल्ल बल्ल श्वास–प्रश्वास चलेको देखिन्छ ।
मुखको वरिपरि गाज÷फिँज देखिन्छ ।
आँखाका नानीहरु ठूल्ठूला देखिन्छन् ।
मांसपेसीहरु खुम्चिएको र कम्पन भएको देखिन्छ ।

                                  उपचार कसरी गर्ने?
१० ग्राम सोडियम थायोसल्फेट नामक औषधी १०० मि.लि. पानीमा मिसाई खुवाउने ।
रुमेन बोलस नामक औषधी सोही प्याकेटमा सिफारिस भएअनुसार खुवाउने ।
म्याग्नेसियम सल्फेट २ देखि ५ चियाचम्चा १०० मि.लि. (एक चिया गिलास) पानीमा
मिसाई खुवाउने र दिसा गराउने ।
नसाबाट नर्मल सलाइन दिने ।


          अज्ञात बोटबिरुवा खाँदा लाग्नेविष र उपचार लक्षणहरु
बाख्रा चर्न छोड्छ र उग्राउन पनि छोड्छ ।
बाख्रा एकदम निस्क्रिय ÷झोकाउने र उदास जस्तो देखिन्छ ।
मुख वरिपरि गाज निकाल्छ ।
पेटको देब्रेपट्टिको भाग फुलेको देखिन्छ ।
पखाला लाग्न पनि सक्छ ।

                             उपचार 
उन्यू खाँदा बाख्राले रातो रङ्गको पिसाब गर्छन् ।
विष लागे–नलागेकोपहिचान गर्ने तरिका
विषालुरहित पारेको (स्टेरिलाइज्ड गरेको) गिलासमा पिसाब राख्ने, २४ घण्टासम्म त्यो
गिलासलाई कसैले नछुने÷नचलाउने र २४ घण्टापछि राम्रोसँग अवलोकन गर्ने ।
यदि गिलासको पिँधमा केही थिग्रिएको जस्तो (sediments) देखिन्छ भने त्यस्तो
अवस्थामा बाख्रामा प्रोटोजोआबाट हुने रोग लागेको हुनसक्छ, तसर्थ त्यो गिलासको
पिसाब नजिकको पशुस्वास्थ्य प्रयोगशालामा लगी परीक्षण गराउने ।
यदि त्यो पिसाबमा एकनासको रङ्ग देखिन्छ भने त्यो उन्यू खाएका कारणले विष
उत्पन्न भएको हुनसक्छ ।
                                उपचार कसरी गर्ने?
उन्यू पलाएको चरन–क्षेत्रमा बाख्रालाई चराउन लानुहुंँदैन ।


                   बाजरा÷सोर्घम÷जुनेलोकोघाँस खाँदा उत्पन्न हुनसक्नेविष र उपचार
यी बालीका घाँसहरु कलिलो अवस्थामा खुवाइयो भने बाख्रालाई विष लाग्नसक्छ । यस्ता
घाँस कलिलो हुँदा तिनमा साइनाइडस् (cyanides) नामक विषालु तत्व उच्चमात्रामा रहेको
हुन्छ । यी घाँसहरु खुवाउनु परेमा एकरात ओइलाएरमात्र खुवाउने ।

                                लक्षणहरु
रगतले अक्सिजन लिने क्षमता घट्छ र रगतमा अक्सिजनको मात्रा न्यून हुन जान्छ ।
सास फेर्न गाह्रो हुन्छ र बल्ल बल्ल श्वास–प्रश्वास चलेको देखिन्छ ।
मुखको वरिपरि गाज÷फिँज देखिन्छ ।
आँखाका नानीहरु ठूल्ठूला देखिन्छन् ।
मांसपेसीहरु खुम्चिएको र कम्पन भएको देखिन्छ ।

                                 उपचार 
१० ग्राम सोडियम थायोसल्फेट नामक औषधी १०० मि.लि. पानीमा मिसाई खुवाउने ।
रुमेन बोलस नामक औषधी सोही प्याकेटमा सिफारिस भएअनुसार खुवाउने ।
म्याग्नेसियम सल्फेट २ देखि ५ चियाचम्चा १०० मि.लि. (एक चिया गिलास) पानीमा
मिसाई खुवाउने र दिसा गराउने ।
नसाबाट नर्मल सलाइन दिने ।

     अँगेरी, दर्शनपिपल, नीलोफुल्नेगन्धे, धोक्रे, आरुपाते, रातोशिरीष खाएमा  लाग्नेविष


लामो सुख्खा यामपछि पहिलोपटक पालुवा लाग्ने उपर्युक्त वनस्पतिका मुण्टा÷घाँस बाख्राले
खाएमा तुरुन्त विष लाग्न सक्छ । यस्तोमा देखिने लक्षणहरु, यस प्रकार छन्
लक्षणहरु
मुखवरिपरि गाज निकाल्ने
मुखबाट ¥याल बगिरहने
बाख्राले ‘मात्तिएको’ जस्तो व्यवहार देखाउन थाल्छ
देब्रेपट्टिको भुँडी फुलेको देखिन्छ
बारम्बार बान्ता गर्ने
छेरौटी लाग्छ÷पातलो दिसा गर्छ
झोक्राउने÷उदास देखिने
आँखाका नानीहरु राता–राता देखिन्छन्
शरीरको तापक्रम सामान्य अवस्थामा भन्दा घट्छ

                                  उपचार
प्रति बयस्क बाख्रा ३ देखि ५ लिटर पानी खुवाउने ।
प्रति बयस्क बाख्रा खाना पकाउने तेल २५० मि.लि. का दरले खुवाउने ।
उमालेको अमिलो १०० मि.लि. लाई आधा लिटर पानीमा मिसाई प्रति बयस्क बाख्रालाई
खुवाउन
२–५ चिया चम्चा म्याग्नेसियम सल्फेट ३०० मि.लि. पानीमा मिसाई प्रति बयस्क
बाख्रालाई खुवाउने
माथिका उपायहरु अपनाउँदा पनि विष खाएको बाख्रामा कुनै सुधार देखिएन भने
नजिकको पशु प्राविधिकसँग तुरुन्त सम्पर्क गरी उपचारको व्यवस्था मिलाउने ।

stall feeding for goat

बाख्रा लाई खोरमा पाल्ने संगसंगै उस्ले खाने घास जस्तै भुइँ घास होस् वा रुख घास वा झारपात जुन प्रकृतिक रुप मा अनि कित्रिम रुपमा उत्पादन गरेको हुन्छ | जसलाई आफ्नु खान को रुप मा बाख्रा ले चरेर वा मानिस ले काटेर खुवाउने गरिन्छ यो परम्परागत को बाख्रा पालन हो | जसमा बाख्रा ले आफ्नु आबस्यक सन्तुलित खान प्राकृतिक रुपमा नै ग्रहण गर्दछ | तर स्टल फिडिंग यस्तो बिधि हो जसमा बाख्रा लाई सधै खोर मा नै पालेर खोर भित्र नै आबस्यक दाना, पानी, घास , पराल समेत घर भित्रै नै दिने गरिन्छ तो चै स्टल फिडिंग हो | जहाँ बाख्रा लाई बाहिर चर्न दियिदैन| स्टल फिडिंग भन्दैमा धेरै अन्न बाख्रा लाई दिने गरिदैन , जस्ले बाख्रा को बृदि बिकाश समेत कम हुने गर्छ | बाख्रा लाई मोलासेस र युरिया उपचारित सुकेको घास पराल दिने गरिन्छ | यसको अलावा पेलेट दाना , मिनेरल्स ब्लक बनाएर समेत खुवायिन्छ | स्टल फिडिंग जहाँ ब्यबसायिक रुपमा धेरै बाख्रा पालना को लागि अपनाईने प्रणाली हो | जहाँ ठाउको अभाब छ , जहाँ धेरै बाख्रा पालन गर्नु पर्ने , जहाँ प्रसस्त हरियो घास र ढले घास को अभाब छ सो क्षेत्र मा यो बिधि उपयुक्त हुन्छ | यसको फाइदा हरु : १. सजिलै बाख्राको हेरचाह र थोरै क्षेत्र मा धेरै बाख्रा पालन सकिने २. बाख्राको मल मुत्र लाई संकलन गर्न सजिलो हुने ३. बाख्राको जात , उमेर , र बृदि बिकाश को अनुमान मा के कति दाना पानी कुन लाई दिने सो को निर्क्योल गर्न सकिने ४. अनाबस्यक प्रजनन , र बोका लाग्ने सम्भावना कम हुने , सहि जात को बिकाश गर्न सकिने ५. बाख्रा को लागत , अभिलेख राख्न सजिलो हुने ६. बाख्रा चराउन लाग्ने श्रम शक्ति को कटौती हुने ७. बाहिय जात र जनाबार बाट सर्ने रोग , परजीबी को रोगथाम हुने ८, छोटो समय मा बाख्रा को बृदि बिकाश राम्रो हुने हुदा उत्पादन संगै मुनाफा समेत् बढ्ने गर्दछ | कसरि पाल्ने त स्टल फिडिंग मा बाख्रा ? जात को छनोट : मासु को लागि स्टल फिडिंग उपयुक्त हुने हुदा मासु को लागि पालिने जात हरु हामीले छनोट गर्नुपर्छ | जात हरुमा बोयर , स्पनिश किको , ब्लाक बंगाल, सिरोहि , फ्रिसियन , जमुनापरी लाई छनोट गर्नु राम्रो हुन्छ | बाख्रा को जात छनोट गर्दा रोग नलागेको र गुणस्तरीय पाठा पाठी को छनोट गर्नु पर्छ | घर /खोर को सरचना : एउटा वयस्क बाख्रा को लागि स्टल फिडिंग प्रणाली बाट पाल्ने हो भने १० स्क्वायर फिट हुनु पर्छ | बाख्रा को खोर बनाउदा कंक्रिट , काठ र बाँस को प्रयोग गर्दा सफा गर्न सजिलो हुन्छ | उपयुक्त भेन्तिलेसन को लागि ठुलो धोका बाख्रा को खोर भित्र र बाहिर हुनुपर्छ | जाडोको मौसममा खोरलाई जुटको बोराले ढाक्ने भने भुइमा पराल र सोत्तरहरु बिछाउनु पर्छ | सुरुको दिन बाख्रा हरुलाई खोर मै थुनी रहदा कराउने , खान नखाने हुन सक्छ तेस्तो अवस्थामा बाख्रा लाई सुरुकोकेही दिन केहि घण्टा छोडेर पाल्नु पर्छ | पाठा पाठी को हकमा भने केहि समय छोड्नु पर्छ अनि तिनी हरुको लागि आब्यसक हेरचाह र छुटै खेल्ने ठाउमा बनाउनु पर्छ | सुरुको पाठा पाठी लाई दिन मा १० देखि १२ चोटी सम्म दुध खुवाउनु पर्छ | १ देखि १.५ के जी को बाख्रा लाई २५ओ देखि ३०० ग्राम प्रति दिन दुधको अब्यस्कता पर्छ | एक महिना को भए पछि अन्य भिटामिन र सप्लिमेंट हरु खुवाउनु पर्छ | २ -३ महिना सम्म पाठा पाठी लाई दुध खुवाई रहनु पर्छ | दाना पानी : बाख्रा लाई उसको शरीर को तौलको ४ देखि ५ % दाना दैनिक खुवाउनु पर्छ | जसमा ६० देखि ८० प्रतिसत खाना मा रेसादार खानेकुरा हुनुपर्छ | रेसादार खाना को आपूर्ति घास, पराल र हे बाट प्राप्त हुन्छ | बाकी २०देखि ४० % खानेकुरा चै अन्य सप्लिमेन्ट हरु हुनुपर्छ | एउटा खसी परेको बाख्रा लाई दैनिक १ देखि १.५ के जी हरियो घास , २०० देखि २५० ग्राम सम्प्लिमेंट चाहिन्छ | सप्लिमेन्ट यसरि तयार गर्न सकिन्छ | Feed Ingredients Percentage (%) Broken Rice/Wheat/Maize : 12.00 Flour, Wheat/Rice Bran :47.00 Pea Bran : 16.00 Soybean/Sesame/Coconut/Mustard Cake : 20.00 Dried Fish Powder : 1.50 Dicalcium Phosphate : 2.00 Salt : 1.00 Vitamin Mineral Premix : 0.50 Metabolic Energy (MJ/kg) : 10.00 Metabolic Protein (grams/kg) : 62.00 यसको अलवा घासखेति , स्वास्थ्य उपचार , माऊ र पाठा पाठी को ब्यबस्थापन , अन्य ब्यबस्थापन र बजार को समेत ख्याल गर्नु पर्ने हुन्छ | यस बिधि बाट पालीएको बाख्रा लाई १२ देखि १५ महिना मा बेच्न सकिन्छ |

बाख्रा पालनको लागी आबस्याक पर्ने तथा नेपालामा पाईने घास

नेपाल मा प्रसस्तै मात्रा मा हरियो घास पाईन्छ । हिमाल पाहाड तराई सबै तिर बिभिन्न घास पात हरुले ढाकिएको हुनाले बाख्रा पालन को लागी खसै ठुलो समस्या छैन । नेपाल मा पाईने प्रमुख घास हरुको नाम यस प्राकार छ । घास पात को बिरुवा भिडियो मा हेरेर पहिचान गर्न सकिन्छ ।

सि ओ फोर नेपियर
सी ओ थ्री नेपियर
किम्बु
टाकि
मेन्दोला
भटमासे
टिओसेन्टि
स्टाईलो
बिस्मोडियम्
गेडुलो
भिमसेन्पाति
कोइरालो
खर्सेतो
बदामे
पाचपलाम
सुमबासेडेरिया
मुलाटो
निमारो
इपिल इपिल्
ग्वाटेमाला
नुन ढुकि
खनियो
कुट्मेरो
अमृसो
बकाईनो
लप्सि
जुनलो
चाप्
बडहर

goat feeding management

. Feeding ewes in different stages

• 
   ii. Flushing ewesOver-fattening will result in excessive fat deposition resulting in reduced fertility
• A good shepherd should watch for over-fattening at least one and a half to two months before the onset of breeding season.
• The over-fat ewes may be gradually brought down to the desirable lean condition, by reducing the ration and by exercising.
• The farmer should constantly check and keep the ewes in condition for flushing by mild reduction in feed and providing exercise. .

• 
  Suggested flushing rationsAbout 2 to 3 weeks before the onset of the breeding season, nutrition of ewes should be stepped up to promote their body weight.
• This practice will bring ewes into heat earlier in the season thereby giving early lambs.
• It also has the effect of bringing the ewes into heat a more nearly the same time, resulting in a more uniform lamb crop.
• Besides, flushing also increases the lambing rate and incidence of multiple births in the flock.
• This period is usually during the latter half of May in India.
• Different flushing rations are furnished below and any one method can be followed depending upon the availability of feed resources.

• A good mixed pasture of legumes and grasses,
• A grass pasture plus 150 g of wheat bran per head per day,
• Grass pasture plus 250 g of grains and 450 g of oil cakes,
• Legume hay full fed plus 100 g of wheat bran and 150 to 200 g of grain and
• Green fodder at the rate of 10 per cent of body weight and 150-200 g of concentrate per head per day.

• Subabul
• Neem
• Agathi
• Glyricidia
• Kodukapuli
• Arasu
• Vagai
• Karuvel
• Velvel
• Seemaikaruvel

• Sorghum
• Maize
• Broken rice
• Jowar
• Soya bean cake
• Groundnut cake

• Over-fattening will result in excessive fat deposition resulting in reduced fertility.
• A good shepherd should watch for over-fattening at least one and a half to two months before the onset of breeding season.
• The over-fat ewes may be gradually brought down to the desirable lean condition, by reducing the ration and by exercising.
• The farmer should constantly check and keep the ewes in condition for flushing by mild reduction in feed and providing exercise.

• About 2 to 3 weeks before the onset of the breeding season, nutrition of ewes should be stepped up to promote their body weight.
• This practice will bring ewes into heat earlier in the season thereby giving early lambs.
• It also has the effect of bringing the ewes into heat a more nearly the same time, resulting in a more uniform lamb crop.
• Besides, flushing also increases the lambing rate and incidence of multiple births in the flock.
• This period is usually during the latter half of May in India.
• Different flushing rations are furnished below and any one method can be followed depending upon the availability of feed resources.

• A good mixed pasture of legumes and grasses,
• A grass pasture plus 150 g of wheat bran per head per day,
• Grass pasture plus 250 g of grains and 450 g of oil cakes,
• Legume hay full fed plus 100 g of wheat bran and 150 to 200 g of grain and
• Green fodder at the rate of 10 per cent of body weight and 150-200 g of concentrate per head per day.

• Good feeding during gestation is the keystone for a healthy strong lamb crop
• If feeding is inadequate or defective, weak or dead lambs will result..
• It increase the number of strong healthy live lambs born,
• It prolongs the productive life of the ewes,
• It increases milk yield by the ewes resulting in healthier weanlings,
• It also improves the wool productivity,
• It lessens the incidence of lambing paralysis, and
• It decreases the probability of ewes disowning their lambs as a result of exhaustion and weakness.

• Grazing: On a good pasture. .
• Sorghum silage: One to two kg. Sorghum silage plus legume hay half to one kilogram per head per day.
• Ad libitum supply of maize or sorghum fodder plus 50g of oil cakes like groundnut cake, per head per day.
• Grazing on stubbles and harvested fields supplemented with 100 g of oil cakes per head per day.

• During this period ewes may be allowed to graze on crop aftermaths (crop stubbles), wild grasses and weeds
• Their ration must be supplemented with available green fodder fed at the rate of 5 kg per head per day.
• During the last one month of pregnancy the foetus grows rapidly in the uterus.
• Lack of enough energy in the feed can cause pregnancy toxaemia in ewes.
• Molasses or grains (barley, maize, oats, etc.) may be fed at the rate of 225 g per head per day.
• Further, ewes should also receive available green fodder at the rate of 7 kg per head per day or
•  600 g of quality legume hay or 300 g of concentrate with 12 to 14 % DCP and 65 to 70% TDN during last 45 days of pregnancy.

• 
  5. Feeding lactating ewesAs lambing time approaches or immediately after lambing, the grain allowance should be materially reduced but good quality dry roughage should be fed free choice.
• After parturition the ration of the ewe may be gradually increased so that she receives the full ration in divided doses six to seven times in a day.
• In general, bulky and laxative feedstuffs may be included in the ration during the first few days.
• A mixture of wheat bran and barely or oats or maize at 1: 1 proportion is excellent.
• Soon after lambing, the ewe must be given just enough of slightly warm water.
• As soon as first lamb is born, formulate the creep feeders with lamb 'starter' ration.
• An ideal starter ration can be 16 parts groundnut cake and 84 parts barely or maize grain and available green or dry fodder.

• 
  6. Feeding of ewes from the time lambs are weaned until flushing timeRation for lactating ewes must be supplemented to maintain adequate milk production, which is necessary for rapid growth of lambs.
• If they are provided good pasture, the requirements are more or less met. When supplementary feeding is necessary, the amount of additional feed may be calculated as follows:
• An average ewe's daily pasture requirements can be replaced by 50 per cent by 450 g of good hay, 1.4 kg silage or 250 g of grain.
• If they are fed cultivated green fodder, 10 kg per head is sufficient or 400 g of concentrate mixture or 800 g of quality legume hay per day for 75 days after lambing in addition to 8 hours of grazing.

• This is the least critical period with respect to nutrient requirements
• Ewes may be maintained entirely on pasture.
• Poor quality pastures and other roughages of low quality can be advantageously utilized during this period.

• 
  C. Feeding lambsRams in normal condition require some additional nutrients during the breeding season.
• An over-fat ram on the other hand needs thinning before the commencement of the breeding season.
• This may be gradually done by a combination of feed reduction and vigorous exercise.
• The common practice is to allow the rams to graze with the ewes, which will allow the rams to get the same ration as the ewes.
• If separate feeding is practiced for the ram, it may be given 300-500 g of concentrate mixture consisting of three parts oats or barely, one part maize and one part wheat per day.

• 
  1.1 Colostrum feeding of lambsThis is the early part of a lamb's life in which it is dependent on its mother's milk to a considerable degree for its nutrition.
• At one month of age the young ones should be provided with the concentrate mixture (Creep feed).

• The lamb should be allowed to suck its dam for the first three or four days so that they can get good amount of colostrum.
  to disowning by the mother.
• Colostrum feeding is a main factor in limiting kid losses.
• Cow colostrum is also efficient for lambs.
• Colostrum is given at the rate of 100 ml per kg live weight.
• Colostrum can be preserved with 1-1.5% (vol/wt) propionic acid or 0.1% formaldehyde. Propionic acid is preferred for preservation as it keeps the pH value low.
• The chemically treated colostrum is kept at cool place to ensure better quality

• This creep feed may be started from one month of age and up to 2-3 months of age.
• The main purpose of creep feeding is to give more nutrients for their rapid growth.
• The general quantity to be given to the lambs is 50 – 100 gm/animal/day.
• This should contain 22 per cent protein
• Antibiotics like oxytetracycline or chlortetracycline may be mixed at the rate of 15 to 25 mg/kg of feed.

• Maize - 40%
• Ground nut cake -30 %
• Wheat bran – 10 %
• Deoiled rice bran- 13 %
• Molasses – 5%
• Mineral mixture- 2%
• Salt – 1% fortified with vitamins A, B2 and D3 and antibiotic feed supplements

Age of lambs	Ewe’s milk or cow milk (ml)	Creep feed (grams)	Forage, green/day (gm)
1-3 days	Colostrum-300 ml, 3 feedings	-	-
4-14days	350 ml, 3 feedings	-	-
15-30 days	350 ml, 3 feedings	A little	A little
31-60 days	400 ml, 2 feedings	100-150	Free choice
61-90 days	200 ml, 2 feedings	200-250	Free choice

1. Lambs are usually weaned at three months of age. Similarly, some lambs may be orphaned due to the death of ewe or due to disowning by the mother
2. Young suckling lambs on creep feeding, early-weaners and orphan lambs must be well fed.
3. Up to six weeks age, grains should be cracked before feeding to lambs
4. After this, grains can be fed as such except in the case of hard grains, which may be cracked, crimped or rolled
5. These infant lambs should get good pasture or high quality legume hay preferably in the Pelleted form in addition to the grains.
6. If legume hay or good quality pasture is not available and if only poor roughage is fed their grain ration should be supplemented with a protein cum vitamin supplement with approximately 12 per cent digestible crude protein. 
7. Complete Pelleted ration consisting of roughage and concentrate, both mixed and made into pellets has been found to be advantageous.
8. Lambs had been found to consume more and grow faster
9. The pellets are self-fed and the nutrient intake is controlled by varying the composition of the pellets as the capacity of consuming bulk is more or less fixed.
10. To start with, the pellets will have 65 to 70 per cent roughages but decreased gradually to 50 per cent by ten to twelve weeks age.

• Maize 40 per cent, oats 30 per cent, barley 30 per cent plus lucerne hay fed ad libitum.
• Oats 20 per cent, maize 40 per cent, barley 20 per cent ground-nut cake 20 per cent plus vitamin supplementation.  
• Maize 25 per cent, oats 40 per cent, wheat bran 20 per cent, groundnut cake 15 per cent plus vitamins supplements.

• 
  II Feeding AllowanceThe types of feeds used and the methods of feeding will vary with economic and climatic conditions and the feeds available..
• In developing countries, the policy should be to utilize grazing lands, waste lands and aftermath of grain crops as far as possible and supplement whatever is deficient, with harvested good quality fodder, hay or concentrates. .
• An average lamb may be fed 225 to 450g of concentrate mixture listed below depending on the grazing conditions..
• If there is plenty of grazing 225g is sufficient.
• In over-grazed grasslands they may be given 450g of the concentrate mixture plus half to two kilogram of good green fodder. .

Body weight(kg)	When legume fodder is available(g)	When legume fodder is not available(g)
Upto 12	25-50	200-300
12-15	50	300
15-25	100	400
25-35	150	600

Feeding management of goats

• 
  If the availability of pasture is good there is no need to supplement concentrate mixture.
• In poor grazing condition animals may be supplemented with concentrate mixture @150 – 350 g of concentrate / animal/day depending up on the age
• The digestible crude protein level of concentrate mixture used in the adult feed is 12 per cent.

• Pregnant animals should be allowed in good quality pasture 4-5 hours per day.
• Their ration must be supplemented with available green fodder at the rate of 5 kg per head per day.

• In this period fetal growth increases 60 – 80 per cent until parturition and lack of enough energy in the feed can cause pregnancy toxaemia in does. So during this period animals should be allowed in very good quality pasture 4-5 hours per day.
• In addition to grazing, animals should be fed with concentrate mixture @ 250 –350 g/animal/day.
• Their ration should be supplemented with available green fodder at the rate of 7 kg per head per day.

•   As kidding time approaches or immediately after kidding the grain allowance should be reduced but good quality dry roughage is fed free choice.
• It is usually preferable to feed lightly on the day of parturition, but allow plenty of clean, cool water.
• Soon after kidding the doe must be given just enough of slightly warm water.
• After parturition the ration of the doe may be gradually increased so that she receives the full ration in divided doses six to seven times in a day.
• Bulky and laxative feedstuffs may be included in the ration during the first few days.
• A mixture of wheat bran and barely or oats or maize at 1: 1 proportion is excellent.

• 6-8 hours grazing + 10 kg cultivated green fodder/day
• 6-8 hours grazing + 400 g of concentrate mixture/day
• 6-8 hours grazing + 800 g of good quality legume hay/day

• If the availability of pasture is good no need to supplement with concentrate mixture
• In poor grazing condition animals may be supplemented with 150 – 200 g of concentrate / animal/day.

• The common practice is allowing the bucks to graze with does.
• Under such conditions the bucks will get the same ration as the does
• Usually, it will meet the nutritional requirements of the buck.
• Where there are facilities for separate feeding of the buck, it may be given half a kilogram of a concentrate mixture consisting of three parts oats or barley, one part maize and one part wheat per day.

• 
  1.1 Colostrum feeding of kidsImmediately after birth feed the young ones with colostrum.
• Up to 3 days of birth keep dam and young ones together for 2-3 days for frequent access of milk.
• After 3 days and up to weaning feed the kids with milk at 2 to 3 times a day.
• At about 2 weeks of age the young ones should be trained to eat green roughages.
• At one month of age the young ones should be provided with the concentrate mixture (Creep feed).

• The kid should be allowed to suck its dam for the first three or four days so that they can get good amount of colostrum.
• Colostrum feeding is a main factor in limiting kid losses.
• Cow colostrum is also efficient for kids.
• Colostrum is given at the rate of 100 ml per kg live weight.
• Colostrum can be preserved with 1-1.5% (vol/wt) propionic acid or 0.1% formaldehyde. Propionic acid is preferred for preservation as it keeps the pH value low.
• The chemically treated colostrum is kept at cool place to ensure better quality.

• This creep feed may be started from one month of age and up to 2-3 months of age
• The main purpose of creep feeding is to give more nutrients for their rapid growth.
• The general quantity to be given to the kids is 50 – 100 gm/animal/day.
• This should contain 22 per cent protein.
• Antibiotics like oxytetracycline or chlortetracycline may be mixed at the rate of 15 to 25 mg/kg of feed.

• Maize - 40%
• Ground nut cake -30 %
• Wheat bran – 10 %
• Deoiled rice bran- 13 %
• Molasses – 5%
• Mineral mixture- 2%
• Salt – 1% fortified with vitamins A, B2 and D3 and antibiotic feed supplements.

Age of kids	Dam’smilk or cow milk (ml)	Creep feed (grams)	Forage, green/day (gm)
1-3 days	Colostrum-300 ml, 3 feedings	-	-
4-14days	350 ml, 3 feedings	-	-
15-30 days	350 ml, 3 feedings	A little	A little
31-60 days	400 ml, 2 feedings	100-150	Free choice
61-90 days	200 ml, 2 feedings	200-250	Free choice

Supplementation of concentrate mixture @ 100 – 200 g/animal/day with protein of 16-18 per cent.Grazing in the pasture for about 8 hours per day.

Dry fodder during night in summer months and during rainy days. 

Feeding Management

• 
  Rotational grazing methodGrazing the sheep and goat in the entire pasture and leaving them there for the whole season is the extensive system of rearing.
• In this method feed cost is very much reduced.
• It is not conducive to making the best use of the whole grasses. So we can preferably practice the rotational grazing method.

• Rotational grazing should be practiced under which the pasture land should be divided by temporary fences into several sections.
• The animals are then moved from one section to another section. By the time the entire pasture is grazed, the first section will have sufficient grass cover to provide second grazing.
• Parasitic infestations can be controlled to a great extent.
• Further, it helps to provide quality fodder (immature) for most part of the year.
• Under this system, it is advisable to graze the lambs first on a section and then bring in ewes to finish up the feed left by the lambs.         

• 
  This system has the advantage ofSemi-intensive system of goat production is an intermediate compromise between extensive and intensive system followed in some flocks having limited grazing.
• It involves extensive management but usually with controlled grazing of fenced pasture.
• It consists of provision of stall feeding, shelter at night under shed and 3 to 5 hour daily grazing and browsing on pasture and range.
• In this method the feed cost somewhat increased.

• Meeting the nutrient requirement both from grazing and stall feeding.
• Managing medium to large flock of 50 to 350 heads and above.
• Utilizing cultivated forage during lean period.
• Harvesting good crop of kids both for meat and milk.
• Making a profitable gain due to less labour input.

• It is a system in which goats are continuously kept under housing in confinement with limited access to land or otherwise so called zero grazing system of goat production in which they are stall fed.
• It implies a system where goats are not left to fend for themselves with only minimum care.
• Intensive operation of medium sized herd of 50 to 250 heads or more oriented towards commercial milk production goes well with this system particularly of dairy goats.
• It merits exploitation of the system of feeding agro-industrial by products as on pangola grass (Digitaria Decumbens) with carrying capacity of 37 to 45 goats per hectare.
• This system of management requires more labour and high cash input.
• However, this has the advantage of close supervision and control over the animals.
• In this method the dung is collected in one place and used as a good fertilizer.
• Less space is sufficient for more number of animals.

• In this method, once in a year 1-2 inches of mud surface should be removed.
• Application of lime powder once in a month will reduce the disease occurrence in the shed.
• The shed should be constructed in elevated area to prevent water stagnation.

• 
  In this method the litter materials ground nut husk, sugarcane tops etc. are spread on the floor for a depth of ½ feet and animals are reared in it.
• The urine and dung mixed with the litter materials and used as fertilizer.
• The litter materials should be removed once in six months.
• In heavy rain seasons, the litter materials should not be over wet to prevent ammonia gas productio
  n

goat feeding

It doesn’t mean that some people don’t have goats that will eat practically anything. They might be, but mine just won’t.

My pygmy was raised as a forager, so she is a healthier eater. She prefers hay and anything green. Whereas, the person I purchased my other goats from raised them on grains, so that is their preference.

I’m going to give you the best feeds I’ve found for goats, and you feel free to tweak it until you find what works best for your variety.

1. Hay
Goats need hay. Especially if they are not foragers.

If you have a pasture, then you’ll only need to give them hay during the times of year when they can’t graze.

If you don’t raise alfalfa, but you want your goats to get that extra protein, then feed them alfalfa hay twice per day while they forage too.

hay-
My goats are not in a foraging situation, yet. They actually have their own lot while I’m working on fencing. A lot of my property is wooded, so I’m actually going to fence in an area for them to help clean up the brush in some of my wooded spots.

In the meantime, I feed them hay free flowing. I personally only feed them grass hay because it is the most affordable, and they don’t appear to be lacking in any kind of vitamins (as visitors often comment on their beautiful coats.)

So regardless of your goat keeping situation, hay is a must and is the main part of a goat’s diet.

2. Chaffhaye
I think I need to look into using this for my goats too.

Chaffhaye is alfalfa or grass that has been cut early. They then cut it up into smaller chunks and spray it with molasses. Then they add a culture of bacillus subtillis and vacuum seal it into a 50-pound bag.

Chaffhaye
The Chaffhaye will ferment while in the bag. It adds good bacteria to the hay which makes it easier for the goats to digest. The fermentation process also adds more nutrients, minerals, and energy to their food.

As you probably already know, the biggest danger in keeping goats is their digestive systems. If they get messed up, they can die very easily.

So anything that adds good bacteria to their gut is a huge bonus.

3. Grains
There are four different types of grains: whole, pelleted, rolled, and texturized.

Whole grains are the regular unprocessed grains. This is what I feed my goats along with hay. I usually feed them whole corn, but not a whole lot because too many grains is not good for them. I usually give about a cup per adult goat. My kids get a ½ cup.

Pelleted grains are milled grains or grain byproduct that have then been turned into pellets with a binding agent. If I'm honest, I don’t really care for the pellets. I know many say they are great, and they come medicated.

I am more of a naturalist goat owner. If I can’t pronounce what is in it, I don’t like feeding it to them. However, it is a personal call and many people do feed them pellets. So no judgment here if that is what you decide to go with.

Rolled grains are the same as whole grains only they’ve been rolled. If I feed my goats oats then I usually get them rolled. They like oats, it just depends on which store I’m at for that week as to what they get.

Then there are texturized grains. They are similar to rolled only they have other grains mixed with them to add extra nutrients. When I purchase sweet feed from our local feed mill then it is texturized and my goats love it.

Snacks and Treats for Goats
Goats love to snack too. Try a variety of snacks to see which your goats prefer.

Not every goat likes the same snack. One of my one goats will eat anything green. While my other goats will completely turn their noses up to most treats.

So here are a few ideas for some acceptable snacks:

1. Sweet Feed
My goats love sweet feed. However, you need to be careful in how much you feed them.

There is no real nutritional value in it, and if you feed them too much of sweet feed, they become junk food junkies. Meaning, if I spoil my goats a little too much, they will wake me up screaming because they have a sweet tooth.

It isn’t much fun. So I’ve learned to limit how much of this special treat they get.

It also depends on what store you purchase your sweet feed.

If I buy it from the chain store, there is basically no nutritional value in it whatsoever. However, if I purchase sweet feed from the local feed mill they add extra grains which up the nutritional value.

2. Human Foods
A variety of human foods are okay to feed your goats. Foods like fruits, dried fruits, veggies, graham crackers, cheerios, Cheetos, and even corn chips.

It is basically at your discretion of what you want to try. Just be aware that snacks are just that. Too much of anything isn’t good for them.

3. Weeds
Goats that don’t get to forage especially love weeds.

We are overrun with plantain; we’ll bring it to our goats by the buckets, and they love it. So they will be happy to snack on your weeds all day long.

Goats like kudzu as well.

We have a ton of that in my mother-in-law’s woods. You can just stob them out and they’ll make a buffet out of it.

Food Supplement for Goats
Go for it. As long as you make sure to give your goats hay (unless they forage). Supplements don't replace their food.

However, if you want to switch out grains for other foods or if you want to give them their needed minerals without paying for the store bought versions there are ways of doing that.

These are your options:

1. Loose minerals
Just like human needs to take multi-vitamins to make sure our bodies get all of the required nutrients, goats need loose minerals for the same purpose.

51VI8sAGIkL
You can buy them loose or get them a mineral block that they lick.

Either way, they will be happy to eat them, and you are doing your part to raise healthy goats.

2. Baking Soda
I haven't feed my goats baking soda but after reading the benefits, I’ll be starting now.

Remember how I’ve repeatedly said how sensitive a goat’s digestive system is?

Well, baking soda can help keep things in check. You feed them baking soda freely with their loose minerals and this will help aid their digestion and stop bloat.

3. Beet Pulp
You can buy beet pulp here. I looked it up and have not found a recipe for making your own. Though this would be an investment the benefits are great so you might deem it to be worth the cost.

Beet pulp is high in fiber, protein, and energy. So if your goat gets bored with the average goat feed then switch it up a little bit. They’ll be happier for it.

4. Black Oil Sunflower Seeds
I knew that these were good for my rabbits, but I had no idea all of the benefits they held for goats. Again, another item I will be adding to the list of things to try and feed them.

71XP18sEAdL._SL1000_
Black Oil Sunflower Seeds are high in Vitamin E, which helps with goat’s reproductive health and their muscles. They are also high in zinc, iron, and selenium. It will also make their coats shinier and will enrich the fat content in their milk.

You can purchase black oil sunflower seeds here if you think you'd like to give them a try.

5. Kelp Meal
Kelp meal is a great source of iodine. Another great benefit of your goats eating Kelp Meal is that it will increase their milk production too.

So this would be an extremely helpful supplement for those that raise milking goats. You can purchase kelp meal here if you are interested.

6. Apple Cider Vinegar
ACV is great for everyone. As a human, I try to take a teaspoon of apple cider vinegar that has mother in it daily because of all of the health benefits.

So if we take it for health then why not the goats?

You just add a little to their water every day. It is full of enzymes and minerals that help support a healthy immune system.

If you are interested in giving ACV a try for your goats (or yourself), it can be purchased here.

What You Should Not Feed Your Goats?
There are quite a few items that you should not feed your goats. Now, I want to mention the ones that are most common to all people no matter what area you live in.

You should never feed your goats these items:

Avocado
Azaleas
Chocolate
Plants with oxalates such as kale
Any nightshade vegetable
Holly trees or bushes
Lilacs
Lily of the valley
Milkweed
Rhubarb leaves
Wild cherries
Here is a more in-depth list of items all over the globe that are potentially poisonous to your goat. If in doubt, always Google it.

It is better to be safe than sorry.

How to Feed Your Goats
When it is feeding time around the homestead, it is important that you know how often to feed, how much to feed, and that you have the proper feeding equipment.

So let’s get started on this important task.

When it comes to hay, the proper amounts are 2-4 pounds per goat each day. Chaffhaye is 2 pounds per 100 pounds of body weight.

In reality, if you feed hay freely they’ll eat what they need to, and it won’t hurt them. However, grains are a different story.

If you feed your goats too many grains, it can actually kill them. It is important that you do not feed your adult goats more than 1 ½ pounds of grain per day. The kids require even less grain than that.

As I said previously, I usually feed each adult goat a cup of grains a day. My kids usually get around a ½ cup of grains a day.

If your goats forage, then you may or may not need to give them hay 1-2 times a day. You can give them their grains at one setting or two. It is your choice.

My goats do not forage so I feed them all of their goodies one time per day. I will give them little snacks throughout the day sometimes just because I like to hang out with my goats.

The proper equipment is as follows:

1. Hay feeder
You will need a hay feeder. Goats will not eat their food once it has been trampled. So be sure to buy or make them a hay feeder.

It will make sure less of your feed goes to waste.

2. Grain Feeder
Your goats will waste grains if it is not in an easily accessible dish. And once those grains hit the ground they are done.

Goats just won’t touch it. Weird, I know, but they won’t. So you can buy them a grain feeder, or you can do as I do.

I use a galvanized tub to feed my goats. If I’m going away on a trip, then I’ll use a sturdy under the bed box to make sure my goats have ample amount of feed while I’m gone.

3. Mineral Feeder
If you are going to feed your goats minerals, then you’ll need a mineral feeder. It will help to stop waste.

You can also go with a mineral block. If so you’ll need a holder for that as well. You can purchase a mineral feeder or a mineral block holder to make giving your goats their minerals that much easier.

4. Waterer
Goats require quite a bit of water. You can purchase a waterer or do as I do. Again, I just use a large galvanized tub. You can also use rain barrel to save water.

It does the trick, and my goats don’t ever turn it over as the water helps weigh it down. Need another idea for a waterer? Try this one.

Well, my goat friends, that is all I have for you today. I hope this gives you all of the information you needed for your four-legged goat babies.